08.10.2021
„ŹRÓDŁO”
wystawa książek fotograficznych
Miejska Biblioteka Publiczna w Opolu
Minorytów 4, 45-017 Opole
Kuratorka Katarzyna Sagatowska
Spotkanie z kuratorką Katarzyną Sagatowską: 8.10.2021, godz. 18:15
Książki i autorki/autorzy:
– “As It Is” Rinko Kawauchi
– “Autoportret z matką / Self-portrait with my Mother” Karolina Jonderko
– “Brother | Sister” Elin Høyland
– “Close to home” Anna Clarén
– “Drewniane gody” Filip Zawada
– “Father Photographer” Robert Frank
– “Frowst” Joanna Piotrowska
– “KINDERTURNEN. Alternatywna gimnastyka dziecięca. Zbiór ćwiczeń w 101 odsłonach i 19 rozdziałach” Patrycja Orzechowska
– “KOMCHA” Dominika Sadowska
– “List do chłopca z latarką” Grzegorz Dembiński
– “My Father’s Legs” Sara Perović
– “Negative Book” Aneta Grzeszykowska
– “Pictures from Home” Larry Sultan
– “Poród” Krzysztof Solarewicz
– “Rachel, Monique…” Sophie Calle
– “Siggie” Lisbet Nielsen
– “Traces” Weronika Gęsicka
– “Wyjedź Zostań” Rafał Siderski
– “YAGA” Agata Kalinowska
– “Zrosty” Marta Przybyło
Mamy w Polsce ciekawe powiedzenie, że z rodziną najlepiej wychodzi się na zdjęciu. Do tego jedni twierdzą, że dobrze stanąć w środku, aby nas nie wycięto. Inni przeciwnie, że lepiej z boku, by móc w każdej chwili samemu się odciąć. Te śmieszno-gorzkie słowa to tylko fragment ogromnego zbioru skojarzeń związanych z rodziną. Tematem na pierwszy rzut oka prostym i oczywistym, ale w gruncie rzeczy złożonym i niejednoznacznym.
Czas pandemii spowodował konieczność pozostania w domach. Dla jednych był to słodki czas rozkoszowania się zbliżaniem i pogłębianiem więzi z najbliższymi. Dla innych był stanem uwięzienia, rewizji relacji rodzinnych, szukania azylu. Prawdopodobnie powstało i powstaje w tym okresie wyjątkowo dużo zdjęć “domowych” i w nieodległej przyszłości zaowocuje to mnogością realizacji artystycznych.
Niezależnie jednak od miejsca, które chcielibyśmy zająć na rodzinnej fotografii, rodzina to nasz początek. Źródło życia, źródło radości, źródło cierpienia, źródło siły, ale i źródło słabości. A także wielu emocji pomiędzy. Ta złożoność doświadczeń ma swoje odbicie w pracach artystek i artystów korzystających z fotografii. To szczególne medium, jak żadne inne jest związane z czasem. Paradoksalnie jednocześnie podkreśla i umniejsza jego potęgę. W rytmie czasu następują narodziny, dorastanie, starzenie, śmierć. Fotografia ma moc zatrzymania chwili i jej udokumentowania. Daje także możliwości zerwania z rzeczywistością i stworzenia opowieści fikcyjnych, metaforycznych.
Wystawa “Źródło” prezentuje wybór książek fotograficznych z Polski i ze świata, w których twórczynie i twórcy podejmują wątki dotyczące rodziny. Artyści występują tu w różnych rolach – dzieci, rodziców. Opowiadają o przeszłości, teraźniejszości, spoglądają w przyszłość. Dokumentują, sięgają po archiwa, kreują historie. Czasem dzielą się z widzami swoją intymnością, innym razem chłodno analizują zasady wychowania i panujące schematy.
Wprowadzeniem do opowieści może być książka “KINDERTURNEN. Alternatywna gimnastyka dziecięca. Zbiór ćwiczeń w 101 odsłonach i 19 rozdziałach” Patrycji Orzechowskiej. Następnie możemy pójść w różnych kierunkach – stylistycznym, znaczeniowym, czasowym. Znajdują się tu publikacje klasyków opowiadających o swoich rodzicach, jak “Pictures from Home” Larry’ego Sultana, “Rachel, Monique…” Sophie Calle, “Father Photographer” Roberta Franka, czy dziecku, jak niedawno wydana “As It Is” Rinko Kawauchi. Grupę książek ze Skandynawii – “Siggie” Lisbet Nielsen, “Brother | Sister” Elin Høyland, “Close to home” Anny Clarén – łączy dokumentalne wejście w codzienność i prywatność bohaterów. Próbą zrozumienia nieobecnego rodzica są “Autoportret z matką” Karoliny Jonderko, “Wyjedź Zostań” Rafała Siderskiego i “My Father’s Legs” Sary Perović. O życiu małżeńskim opowiada Filip Zawada w “Drewnianych godach”, a o queerowych związkach kobiet – Agata Kalinowska we właśnie wydanej publikacji “Yaga”. Refleksje na temat relacji rodzinnych prezentują artystki w konceptualnych cyklach – Weronika Gęsicka w “Traces”, Joanna Piotrowska we “Frowst” i Aneta Grzeszykowska w “Negative Book”. Książki-notatniki wizualne, które zainspirowało lub którym towarzyszy macierzyństwo, to “KOMCHA” Dominiki Sadowskiej i “Zrosty” Marty Przybyło. “Poród” Krzysztofa Solarewicza i “List do chłopca z latarką” Grzegorza Dembińskiego to dwie opowieści, do których impulsem było doświadczanie ojcostwa, a które skłaniają również do refleksji na temat możliwości poznania siebie i drugiego człowieka.
Mnogość tematów, doświadczeń, artystycznych interpretacji pokazuje siłę i potencjał książek fotograficznych. Dzięki skończonej formie mamy szansę poznać opowieść w dokładnie takiej postaci, jaką zaplanowali artyści i projektanci graficzni. Warto pamiętać, że każdy z nas ma w domu takie książki. To nasze albumy rodzinne z czułością (lub nie) przechowywane przez kolejne pokolenia i wskazywane często jako skarb do uratowania z płonącego domu. Dzięki nim wiemy, jakie wąsy miał pradziadek albo w jakiej sukni brała ślub kuzynka z Chodzieży. Możemy spojrzeć we własną niemowlęcą twarz. “Źródło” jest opowieścią o początku, który, czy tego chcemy czy nie, zostaje z nami do samego końca.
Patrycja Orzechowska, “Ćwiczenia wzrokowe” (kolaż) z książki „KINDERTURNEN. Alternatywna gimnastyka dziecięca. Zbiór ćwiczeń w 101 odsłonach i 19 rozdziałach”, 2014. Dzięki uprzejmości artystki
Podziękowania: Maciej Bujko (BWA Wrocław), Beate Cegielska, Grzegorz Dembiński & PIX.HOUSE, Weronika Gęsicka, David Gooding (MACK), Łukasz Gorczyca (Galeria Raster), Karolina Jonderko, Patrycja Orzechowska, Marta Przybyło, Łukasz Rusznica (Galeria Miejsce przy Miejscu), Dominika Sadowska, Rafał Siderski & Anna Sierko-Szymańska (Galeria im. Sleńdzińskich w Białymstoku) oraz Ośrodek Postaw Twórczych (Wrocław) i TIFF Festival
Partner: Galeria Jednostka