31.07-10.03.2021
Narodowa Galeria Sztuki w Wilnie, Litwa
Konstitucijos pr. 22, Vilnius 08105, Litwa
kuratorzy: Łukasz Gorczyca, Adam Mazur, Natalia Żak
koordynator: Ieva Mazūraitė-Novickienė
architekt: Povilas Vincentas Jankūnas
projektant graficzny: Laura Grigaliūnaitė
Archiv B&M Chochola, Galeria Piekary (Poznań), Instytut Sztuki PAN w Warszawie, Latvijas Nacionâlâ bibliotçka (Riga), Lietuvos nacionalinė Martyno Mažvydo biblioteka (Vilnius), Lithuanian Photographers Association, Ludvig Museum (Budapest), Międzynarodowe Centrum Kultury (Kraków), Muzeum Narodowe we Wrocławiu, Slovenská národná galeria (Bratislava), Uniunea Arhitecților din România (Bucharest)
Organizatorzy: National Gallery of Art of the Lithuanian National Museum of Art, International Culture Centre Krakow
Pod koniec XIX wieku pojawił się nowy gatunek książki drukowanej. Funkcja narracyjna została przeniesiona z tekstu na fotografię. Przez cały XX wiek albumy, broszury i fotoksiążki utrwalały burzliwą historię naszego regionu. Przez ostatnie dwie dekady fotoksiążki przyciągały uwagę naukowców i były już często omawiane w licznych publikacjach i na wystawach. Były prezentowane na kilku wystawach, reprezentowanych przede wszystkim przez wydawnictwa niemieckie lub rosyjskie, ale jak dotąd nie było prób spojrzenia na to zagadnienie w kontekście naszego regionu. Aby móc myśleć w kategoriach tak szerokiej panoramy, konieczne było zebranie i przeanalizowanie środkowoeuropejskich fotoksiążek w ramach jednego międzynarodowego projektu badawczego, którego zwieńczeniem jest niniejsza wystawa.
Photobloc to pierwsza kompleksowa i krytycznie uświadomiona wystawa poświęcona burzliwej historii Europy Środkowej zilustrowanej albumami, książkami artystycznymi i wydawnictwami propagandowymi. Szeroka międzynarodowa perspektywa maluje obraz wspólnych losów mieszkańców tej części kontynentu. Ponad sto książek z Polski, Litwy, Łotwy, Estonii, Czech, Słowacji, Węgier i Rumunii ilustruje, jak fotografia odzwierciedlała procesy formułowania się nowej tożsamości społeczeństw i młodych państw Europy Środkowej, kształtując ich wizerunek, ideologię, marzenia o modernizacji i przyszłości.
Fotoksiążki stanowią intrygującą i wciąż częściowo nieodkrytą dziedzinę dla wszystkich zainteresowanych grafiką, fotografią, polityką i sztuką. W ramach tego gatunku można znaleźć prace od albumów fotografii artystycznej takich autorów jak czeski mistrz František Drtikol, znany polski fotograf Edward Hartwig, Rumunka Hedy Löffler, po przejmujące zbiory fotografii dokumentalnej. Razem tworzą one spójną, inspirującą poznawczo opowieść o przeszłości i teraźniejszości Europy Środkowej.
Narracja wystawy podzielona jest na sześć rozdziałów tematycznych. Prowadzi widza przez XX wiek od momentu wydania pierwszych masowo drukowanych fotoksiążek, przez okres odradzających się i nowo powstających państw, traumę kolejnej wojny światowej i szeroko zakrojoną modernizację, która krzyżowała się z powielanymi propagandowymi obrazami masowego cierpienia i śmierci. Na wystawie znalazły się również publikacje dokumentujące życie codzienne, procesy i postawy społeczne w latach 60. i 70. aż po współczesność, a także epokę transformacji politycznej, kulturowej i technologicznej.
