Michalina Kacperak
Wernisaż: 27.04.2023, g. 18:00
Wystawa: 28.04–18.06.2023
Miejsce: Riga Art Space, Kungu Str. 3, Ryga, Łotwa
Kuratorka i scenografka wystawy: Inga Brūvere
Pierwsza indywidualna wystawa Michaliny Kacperak Soft Spot otwiera Riga Photography Biennial – NEXT 2023!
Wyjść z domu. Zwykła czynność, jak wyjście z domu po zakupy, na spacer. A może metaforyczne oddzielenie się od domu rodzinnego? Takie oddzielenie nie jest łatwe, gdy dotyczy domu pełnego sprzeczności – pełniącego funkcję schronienia i więzienia, miejsca przytulnego i niekomfortowego zarazem.
Soft Spot jest bezpośrednio związany z życiem Michaliny Kacperak. Urodzona w 1993 roku jest najstarszą z czterech córek alkoholika, która po latach spędzonych w dysfunkcyjnej rodzinie, poczuła potrzebę podzielenia się swoim doświadczeniem. Inspiracją była dla Kacperak odwaga i fantazja jej najmłodszej siostry Zosi, dziś trzynastoletniej. Początkowo pracowała głównie dla siebie. Chciała przytulić siebie samą jako dziecko.
Zosia stworzyła dla siebie bezpieczny świat w niebezpiecznym mieszkaniu. Zamieniła swój pokój w wielobarwny schron. Od lat pokrywa ściany rysunkami, tworzy konstrukcje z kolorowej włóczki i ścinków dziurawych balonów, niewielką przestrzeń wypełnia niezliczonymi laleczkami, figurkami, zabawkami i grami. Pokój rezonował w Kacperak miesiącami, aż przyszedł moment, w którym zrozumiała, że gesty Zosi reprezentują jej własne przeżycia i poprzez to miejsce, pełne gotowych metafor, może opowiedzieć swoją historię.
Początkowo artystka dokumentowała przestrzeń. Potem zaczęła sama tworzyć w niej instalacje, przetwarzać zastane kompozycje. Szybko zaczęła prowokować różne działania z Zosią, co doprowadziło do przełomu – wspólnie zrealizowanych portretów ojca.
Każdy z członków rodziny inaczej reaguje na prace Kacperak. Siostry ogromnie ją wspierają, podrzucają własne pomysły. Same również twórczo przepracowują traumę. Dwa lata młodsza Asia jest aktorką, a dwudziestoletnia Zuzia robi filmy animowane. Ojciec, ku zaskoczeniu Kacperak, przyjął ze zrozumieniem działanie córki. Jedynie matka odczuwa strach związany z realizacją projektu. To współprzeżywanie twórczości artystki sprawia, że zyskuje ona jeszcze jeden wymiar – terapeutyczny.
Podjęcie tematu uzależnienia rodzica i wzrastania w dysfunkcyjnej rodzinie wymaga ogromnej odwagi i otwartości. Zwłaszcza w Polsce, gdzie alkoholizm często jest bagatelizowany, przemilczany, wstydliwie zamiatany pod dywan. Wydaje się, że zachodzi jednak długooczekiwana społeczna zmiana. Młode pokolenie, zwłaszcza kobiet, zaczyna mówić głośno o swoich doświadczeniach. Ich głos słyszalny jest w literaturze, jak choćby w książkach Mireczek Aleksandry Zbroi czy Dom w butelce. Rozmowy z dorosłymi dziećmi alkoholików Magdaleny Kicińskiej i Agnieszki Jucewicz.
Prace Michaliny Kacperak są ważnym głosem w obszarze sztuk wizualnych. Niewidzialność i nieobecność stale towarzyszą jej opowieści. Podkreśla je pozornie cukierkowa estetyka fotografii. Artystka snuje wielowymiarową narrację o świecie, w którym nikt nie jest tym, kim być powinien. Dorośli są dziećmi, a dzieci dorosłymi. Jednocześnie nikt nie jest w tej opowieści jednoznaczny. Choć Kacperak czuje gniew, złość, żal, znajduje też w sobie współczucie. Nie szuka winnych, nie usprawiedliwia, stara się raczej zrozumieć mechanizmy rządzące jej rodziną. Chce też zamknąć pewien etap swojego życia, wyjść z rodzinnego domu. Przede wszystkim jednak, poprzez swoją siostrę Zosię i siebie, chce oddać głos dzieciom alkoholików.
Riga Photography Biennial – NEXT 2023 odbywa się w dniach 27.04–23.07.2023
Tekst: Katarzyna Sagatowska
Partnerzy wystawy: Galeria Jednostka, PWSFTviT w Łodzi, State Culture Capital Foundation, Riga City Council, Association of Culture Institutions of Riga City Council, Exhibition hall Riga Art Space, Rixwell Hotels, Valmiermuiža Brewery, Printing house Adverts, Arterritory.com, Echo Gone Wrong, Noba.ac, BLOK
Michalina Kacperak, z cyklu „Soft Spot” (2021–2023)